30 godina ABS-a

Pametna kočnica

Od pojave automobila težnja jedne grupe inženjera bila je da oni „idu“ sve brže i brže. Nasuprot njima „formiran“ je tim inženjera kojima je cilj bio što brže i bezbjednije zaustaviti „jureće“ automobile. Iz tog razloga u njih je ugrađen . . .
06 Oktobar 2008

Pametna kočnica

Sistem kočenja koji je u svojim počecima bio zaista “primitivan“ i zasnivao se na poteznim užadima. Sam sistem bio je neefikasan i „garantovao“ je zaustavljanje automobila sa velikim zanošenjem u odnosu na pravac kretanja. Kasnije su se pojavile naprednije doboš kočnice, kojima je najveći nedostatk bio što su se brzo pregrijavale. Značajan napredak došao je tek sa pojavom efikasnijih disk kočnica, za koje se veže i jedan svojevrstan apsurd. Naime, iako su sistemi za kočenje znatno usavršeni sa pojavom diskova, zaustavni put je postao duži. Bilo je više razloga za ovakvu situaciju, a dva su najbitnija: pretjerana vozačka samouvjerenost (kasno kočenje) i blokada točkova (onemogućeno upravljanje automobilom). Rješenje za ovaj problem pronašli su Mercedesovi inženjeri, usavršivši kočioni sistem, koji se već odavno koristio na avionima. Tako je oživjela i „prastara“ ideja Nijemca Karla Weseeela, koji je 1928. godine patentirao mehanizam za regulaciju sile kočenja kod automobila. Od tada se sistem protiv blokiranja točkova (ABS) razvijao, a problem sa odgovarajućim senzorima pogodnim za ugradnju u automobile riješen je tek 1978. godine, kada je . . .

 

 

 

 

 

Mercedes prvi ugradio ABS u serijsko vozilo, naravno u saradnji sa Boschom. Bio je to model S klase (W116), u koji je ugrađen prvi Antiblockiersystem (sistem protiv blokiranja točkova) nazvan ABS-2. Princip rada svakog ABS uređaja je isti. Senzori na točkovima javljaju centralnoj upravljačkoj jedinici (ECU) trenutak kada pojedini točak počinje blokirati. Tada na snagu stupa elektronski uređaj ABS, koji reaguje tako što „naređuje” sistemu za kočenje da popusti pritisak na točak pred blokiranjem, istovremeno omogućavajući potpunu kontrolu kretanja automobila. U trenutku kad senzor dojavi ECU-u da je opasnost od blokiranja točka prošla, na taj točak se opet šalje maksimalna sila kočenja. Naravno, ovo se sve odvija velikom brzinom u jedinici vremena, a vozač to najbolje osjeti kroz pojavu podrhtavanja papučice kočnice prilikom aktiviranja ABS-a. Otprilike, redukcija kočionog pritiska ide i do 20 puta u sekundi. Najveći napredak koji je donio ABS ogleda se u znatnom skraćenju zaustavnog puta automobila i u mogućnosti zadržavanja potpune kontrole vozača nad njim (naravno, ukoliko se automobil kreće propisanom brzinom na određenom dijelu puta).


 

Sam razvoj ABS-a bio je težak, prevashodno zbog nepouzdanosti senzora i centralne elektronske jedinice (ECU), kao i zbog velikih gabarita koji su otežavali ugradnju u automobile. Naime, prvi Boschov ABS uređaj ABS 2 težio je 6,2 kg, ECU je imao 40 komponenti i 8 kB memorije, dok verzija ABS 5.3 iz 1995. godine ima znatno manjih 2,6 kg, a njen ECU, 25 komponenti i pri tome memoriju od 24 kB. Boschov ABS 8.0 iz 2003. godine ima 1,6 kg i ECU sa samo 16 komponenti i memorijom od 128 kB, dok je verzija 8.1 “spala” na 1,4 kg. Predviđanja su da će buduća Boschova verzija 9.0 u 2009. godini težiti 15% manje od aktuelne verzije. Ovolikom smanjenju gabarita najviše je doprinijela elektronika, čiji je ubrzani razvoj omogućio izradu manjeg, jednostavnijeg i pouzdanijeg ABS-a, pogodnog za ugradnju u sve tipove automobila. Još je bitno napomenuti da je ABS postao baza za druge sisteme pomoći vozaču. Naime, podatke od senzora ABS sistema koristi i BAS sistem (sistem za distribuciju sile kočenja), razni sistemi kontrole proklizavanja točkova (AST, TSC) pa čak i sistem elektronske stabilnosti (ESP).

 


Da je ABS sistem koristan brzo su prepoznali i proizvođači automobila i sami vozači. Premijerne 1978. godine ABS je ugrađen u svega 0,02% novih automobila u čitavom svijetu, 1988. godine taj postotak popeo se na 0,6 %, 1998. godine iznosio je 52 %, a 2007. godine u 76 % novih automobila ugrađen je ABS sistem. Što se tiče „geografske” raspodjele, najviše ABS sistema u nove automobile (koji su lakši od 6 t za 2007. godinu) ugrađeno je u SAD (94 %) i Evropi (88 %), a najmanje u Indiji (12 %) i Brazilu (15 %). Ipak, vozači moraju imati na umu da ABS nije svemoguć. Samo poštovanje saobraćajnih propisa i ograničenja brzine omogućavaju ispoljavanje svih gore navedenih karateristika ABS sistema.

IZDVOJENI TEST


Test – Škoda Kamiq 1.5 TSI

Vrhunska dinamika i prebogata oprema

Najmanji Škodin model s off-road predznakom nedavno je redizajniran, te stilski i tehnološki o...