Toyota GR Yaris
Japanski sportski zvrk sa trima cilindrima
Toyotini inženjeri mnogo su puta do sada igrali na sigurnu kartu: bez puno komplikovanja oni su vozačima nudili pogonska rješenja koja garantuju dugu i bezbrižnu vožnju. Međutim, mnogo puta rado su prihvatali i izazove, a jedan od najvećih u posljednjoj deceniji jeste razvoj trocilindarskog benzinca visokih performansi, koji je svoju pouzdanost dokazao u praksi…
Još od predstavljanja 2020. godine Toyota Yaris GR predstavljala je pravi zvrk na točkovima, jer je svojim kompaktnim dimenzijama, 4WD pogonom i snažnim trocilindričnim motorom bila prava cestovna jurilica. Nakon pet godina i učešća u raznim takmičenjima u moto-sportu, od kojih se, naravno, izdvaja WRC, došlo je vrijeme da se sva stečena iskustva i primjedbe korisnika implementiraju u novu, poboljšanu verziju GR Yarisa.
Dakle, dileri su već 11. aprila 2025. godine počeli da primaju narudžbe za novu GR Yaris, a zvanična prodaja počela je početkom maja ove godine. Kao što smo već napomenuli, u kompletan proces razvoja evoluiranog GR Yarisa uključena su sva iskustva i saznanja proistekla iz učešća u dešavanjima iz svijeta moto-sporta, prvenstveno serije Super Taikyu i japanskog reli prvenstva, što je doprinijelo znatnim poboljšanjima koja su unaprijedila vozne osobine i isporučene performanse.
Sam model GR Yaris od početka je postao simbol odjela Toyota Gazoo Racing (TGR), posebno učešćem u WRC takmičenju. Sva ta pojavljivanja na najjačim svjetskim takmičarskim serijama dovela su do toga da se evidentiraju svi nastali problemi (koji se javljaju u tako ekstremnim uslovima eksploatacije), te da se GR Yaris razvije u što bolji automobil.
Čak su u rukovodstvu TGR plasirali slogan „Hvala što ste ga pokvariliˮ, prvenstveno upućen vozačima-korisnicima koji su ga „guraliˮ do krajnjih granica, jer je na osnovu njihovih zapažanja TGR usavršavao GR Yaris kroz kontinuirana poboljšanja. Ova poboljšanja rađena su kroz temeljno izučavanje uočenih problema, analizu dostupnih podataka o samoj vožnji i upravljanju, te proučavajući stepen raznih oštećenja i ogrebotina na karoseriji, kao i analizu „stranihˮ materijala pronađenih na oštećenim dijelovima.
Na osnovu svega navedenog GR Yaris je poboljšan, a glavne karakteristike obnovljenog GR Yarisa jesu poboljšan mjenjač, optimizovani specijalni vijci za učvršćivanje karoserije, novi amortizeri i ESP podešavanje, novi oslonci za noge, opciona vertkalna parkirna kočnica i standardni sistem Toyota Safety Sense. Karakteristike novog automatskog mjenjača GAZOO Racing Direct unaprijeđene su poboljšanjem kontrole odabira stepena prenosa tokom sportskog režima vožnje, sa ciljem lakšeg kontrolisanja automobila sa dvjema pedalama.
Poboljšano je prebacivanje u niži stepen prenosa (iz drugog stepena u prvi stepen) putem kontrola na upravljaču kod položaja „Dˮ (znatno kraće trajanje procesa), kao i povećanjem „direktnostiˮ blizu crvenog polja na visokim obrtajima kod režima SPORT u manuelnom modu rada. Na usponima, kada se obrtaji kod ubrzanja povećavaju sporije, promjena stepena prenosa se „odlažeˮ kako bi se održala dovoljna snaga agregata i nakon prebacivanja u viši stepen prenosa. Specijalni vijci, sa visokim nivoom krutosti pričvršćivanja, doprinose učvršćenju komponenti šasije, poboljšavajući odziv upravljanja i stabilnosti na pravcima, doprinoseći povećanju osjećaja jedinstva vozača i automobila.
Nadalje, optimizovani amortizeri podešeni su tako da se što bolje prilagode promjenama vijaka koji pričvršćuju dijelove šasije i kako bi se podesili prema povećanom obrtnom momentu za zatezanje dijela konvencionalnih vijaka. Stepen prigušenja amortizera podešen je za maksimalnu kontrolu i udobnost vožnje. Novi električni servo upravljač (EPS) podešen je uz pomoć profesionalnog vozača Kazuye Oshime da bi se poboljšala linearnost upravljanja. Razni nivoi opreme imaju različite postavke EPS-a, pri čemu je RZ High performance podešen za punu brzinu i upravljivost na „graniciˮ performansi kod agresivne vožnje na stazi, a RZ je podešen za agilno kretanje GR Yarisa u dionicama koje su kombinacija krivudavih puteva i brzih staza.
Posebno je uvećan oslonac za noge na modelima sa GAZOO Racing Direct Automatic Transmission, u cilju povećanja efikasnosti kod korištenja pomenutog oslonca za noge. Uvedena je i vertikalna parkirna kočnica, koja je plod iskustava stečenih na takmičenjima FIA WRC i domaćem reli prvenstvu i sada će biti dostupna u svim nivoima opreme modela GR Yaris (do sada samo na modelu RZ). Toyota Safety Sense (dostupan ranije samo na RZ High performance i ostalim RZ modelima) biće takođe dio standardne ponude svih modela GR.
Uz sva ova poboljšanja sada se nudi i paket Aero Performance (Aero Performance Package – APP) kao nova fabrička ugrađena opcija, koja sadrži aerodinamičke dijelove visokih performansi, razvijene u saradnji sa profesionalnim vozačima, sve u cilju dostizanja maksimalnih performansi, rješavanjem svakog „dokumentovanogˮ problema tokom trka i evaluacija na stazama, a biće uveden na modelima RZ High performance i RC tokom jeseni 2025. godine ili kasnije.
Prvi od dijelova APP-a jeste „napaˮ sa kanalom na poklopcu motora od karbonskih vlakana, razvijena tokom japanskog reli prvenstva, koja pri velikim brzinama poboljšava hlađenje ispuštanjem toplote iz motornog prostora. Drugi segment paketa APP jeste prednji spojler, kojim se postiže visok stepen aerodinamičke ravnoteže, razvijen na iskustvima takmičenja u seriji Super Taikyu. Prednji spojler sprečava stvaranje prednjeg uzgona, čime se ostvaruju bolji kontakt prednjeg kraja sa podlogom i bolji aerodinamički balans, unapređujući ukupni balans uzgona automobila.
Početna verzija APP-a isključivala je prednji spojler, ali na osnovu povratnih informacija vozača Oshime i njegovog insistiranja na većem nivou ravnoteže prednji spojler postao je dio APP-a. Treći faktor čine kanali blatobrana, putem kojih se ispušta vazduh nakupljen u prednjim blatobranima, poboljšavajući kontrolu i stabilnost upravljanja kod naginjanja „nosomˮ i prilikom ulaska u brze krivine.
Četvrto, poklopac rezervoara za gorivo, koji je inspiraciju našao kod automobila iz serije Super Taikyu, optimizuje protok vazduha ispod karoserije automobila i povećava aerodinamičke karakteristike samog automobila. Varijabilno zadnje krilo, kao peti element APP-a, doprinosi stabilnosti upravljanja pri velikim brzinama i poništava „zmijolikoˮ kretanje tokom naglih i jakih kočenja. Krilo je podesivo, njegov ugao se mijenja u zavisnosti od trenutnih uslova eksploatacije u vožnji, bilo da je riječ o korištenju na trkačkim stazama ili udobnoj vožnji na „normalnimˮ putevima.
Na kraju, kanali za zadnji branik, kao šesti element APP-a, potiskuju efekat padobrana koji stvara zadnji branik i smanjuju koeficijent otpora vazduha. Nastali su iz iskustva otpadanja zadnjeg branika usljed ekstremnih aerodinamičkih naprezanja tokom trke Super Taikyu, gdje se automobili voze pod velikim opterećenjima i teškim uslovima, te su razvijeni i implementirani sa ciljem da se automobili lakše nose sa ovako teškim opterećenjima u toku trke.
Novi GR Yaris dimenzijama je skoro u milimetar identičan staroj specifikaciji, a i dalje koristi 1.2 trocilindrični turbobenzinski agregat u kombinaciji sa 4WD pogonom. Snaga je sa 200 kW (272 KS) skočila na 224 kW (304 KS), a obrtni momenat je povećan sa 370 Nm na 400 Nm pri 3.250–4.600 o/min, a uz standardni šestostepeni manuelni iMT mjenjač (kao kod prethodne verzije) dodan je pomenuti GAZOO Racing Direct automatski osmostepeni automatski mjenjač.
Nema sumnje da će novi GR Yaris, uz „diskretnoˮ povećanje snage i obrtnog momenta, u kombinaciji sa novim Aero Performance Package i dalje biti onaj mali „zvrkˮ sposoban za najveća sportska dostignuća. Ovaj po mnogo čemu poseban Toyotin model dostupan je i na domaćem tržištu po ulaznoj cijeni od 102.000 KM u kombinaciji sa ručnim mjenjačem, dok je za verziju s automatskim prenosom snage potrebno izdvojiti značajno većih 114.000 KM. Uz dvije opcije za metalik (1.000 KM) i bisernu (1.500 KM) boju, ponuđena je još mogućnost doplate kovanih naplataka, za koje treba izdvojiti 6.000 KM.
360 S E K U N D I
Konačno jedna novost vezana za automobilske baterije, a da nam ne stiže iz Kine. Vijest o drastičnom tehnološkom napretku stiže iz Indije, iz Centra za napredna naučna istraživanja „Džavaharlal Nehruˮ, u kom su naučnici i inženjeri koristili materijale poput nanočestica, višeslojnih ugljeničnih vlakana i aluminijuma u anodi baterije. Natrijum-jonska baterija već duže vrijeme smatra se najboljom alternativom postojećim litijum-jonskim baterijama, jer su zalihe natrijuma višestruko veće od zaliha litijuma, a proces izrade ne zahtijeva rijetke metale, čime je ova tehnologija izrade baterija znatno jeftinija i ekološki prihvatljivija.
Pored toga, vrijeme punjenja 20–80% iznosi cca šest minuta, što je zaista brzo. Baterija donosi kombinaciju brzog punjenja, visoke bezbjednosti i dugotrajnosti, pri čemu je sposobna „odraditiˮ i više od 3.000 ciklusa punjenja, što teoretski znači da je dugotrajnija od samog vozila u koje je ugrađena. Trenutno je u takvom stepenu razvoja da je najpogodnija za manje električne automobile i gradsku vožnju, gdje veliki radijus kretanja nije presudan kod budućih kupaca. Mana im je još uvijek (pre)velika težina i zahtijevaju više prostora za ugradnju od litijum-jonskih „rođakaˮ, pa je izazov ugraditi ih u veća vozila. Bez obzira na mane, velik je interes proizvođača automobila, pa su planovi i razvoj za ugradnju u pristupačnije modele automobila uveliko u toku.